Iedere gedachte en elk gevoel dat we hebben is het gevolg van een gigantische chemische reactie in onze hersenen. Onze hersenen geven continu miljarden boodschappen door aan ons lichaam. Dit is eigenlijk een chemische reactie. Onze belangrijkste chemische componenten heten neurotransmitters.
Verschillende neurotransmitters geven ons verschillende gevoelens: ze maken ons blij, verdrietig, moe, wakker, energiek of depressief. Soms komt het voor dat onze hersenen te veel van één chemisch component hebben of te weinig van een ander. Hierdoor kunnen we ons bijvoorbeeld te slaperig gaan voelen. Sommige antidepressiva (zoals Prozac en Imipramine) manipuleren de chemie van de hersenen om zo een balans te krijgen onder de neurotransmitters. Ook voeding kan een groot effect hebben op hersenchemie. Met andere woorden: wat we eten (en hoe het verteerd en opgenomen wordt) heeft veel invloed op onze hersenen. Het avondeten kan invloed hebben op de nachtrust, dromen en hoe we ons voelen als we ontwaken.
De drie belangrijkste neurotransmitters zijn serotonine, noradrenaline en acetylcholine. De meeste van de 35 soorten neurotransmitters bestaan uit aminozuren die we uit voeding halen. Daarnaast worden ze aangemaakt door bepaalde vitamines en mineralen: vooral vitamine B6, foliumzuur, niacine, ijzer en vitamine C.
Serotonine wordt aangemaakt met behulp van het aminozuur tryptofaan. Deze neurotransmitter heeft een kalmerende invloed op de hersenen. Een maaltijd vol koolhydraten, zoals pasta, geeft de hersenen meer tryptofaan dus iemand die vaak druk is kan veel hebben aan zo’n maaltijd.
Noradrenaline wordt aangemaakt door het aminozuur tyrosine. Een maaltijd met veel eiwitten geeft veel tyrosine af en hierdoor neemt het noradrenaline-niveau toe. Dit stimuleert de hersenen. Iemand die vaak futloos of moe is, heeft veel aan een eiwitrijke maaltijd zonder koolhydraten.
Acetylcholine wordt aangemaakt door een vitamine die choline heet. Deze vitamine is het simpelst uit eigeel te halen. Acetylcholine is de neurotransmitter die actiever is als iemand veel stress heeft.
Zoals ik al zei, worden medicijnen vaak gebruikt om de hersenchemie in balans te brengen. Depressieve patiënten krijgen soms medicijnen die bepaalde neurotransmitters weren. Prozac, Elavil, Aventyl, Tofranil en Norparmin hebben effect op het niveau van serotonine en noadrenaline. (Kalmeringsmiddelen zoals Valium en Ativan hebben invloed op andere neurotransmitters.)
Gelukkig hebben veel mensen geen medicijnen nodig. Toch gaan velen slecht om met stress, te actief of juist te lui. Deze mensen kunnen heel ver komen met andere eetgewoontes die hun hersenchemie aanpassen en ze zo gezonder maken.
Voeding en de hersenen
De 200 miljard cellen in de hersenen vragen heel wat voedingsstoffen om goed te functioneren. Hieronder vallen niet alleen eiwitten en koolhydraten (aminozuren en glucose) maar ook verschillende vitamines en mineralen en water. Ook vetten zijn belangrijk voor de hersenen, met name cholesterol (want de hersenen bestaan voor een groter deel uit cholesterol dan de rest van het lichaam). Slechte voeding kan veel effect hebben op het functioneren van de hersenen. Vooral bij een zwangerschap is het belangrijk dat de foetus de juiste stoffen binnen krijgt via zijn moeder.
Een slecht eetpatroon veroorzaakt veel symptomen via de hersenen. Te denken valt aan agressiefs gedrag, leerstoornissen, misdadigheid, depressie, overactief zijn en andere gedragsproblemen.
Mineralen
- Het mineraal sodium, potassium, magnesium en calcium is heel belangrijk om boodschappen door te geven via de hersenen.
- Iodine speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van de hersenen. Deze ontwikkeling begint direct na de bevalling.
- Een tekort aan ijzer kan bij kinderen veel te maken hebben met ADHD. Dit werd al 75 jaar geleden bekend.
- Zink is van belang bij de groei en ontwikkeling van de hersenen. Net zo belangrijk is het om te weten dat zink belangrijk is voor veel chemische reacties in de hersenen, vooral reacties die leiden tot gedrag.
- Koper heeft ook te maken met de groei en ontwikkeling van de hersenen. Een tekort of teveel aan koper kan leiden tot het afnemen van de hersencapaciteit en coördinatie.
- Mangaan is, net als koper, van belang voor een goed functioneren van de hersenen. Je hebt er snel te veel van, wat niet goed is voor de hersenen.
- Lood en kwik spelen een belangrijke rol omdat ze giftig zijn voor de hersenen en tot gezondheidsproblemen kunnen leiden. Het fenomeen loodvergiftiging bestaat al eeuwen. Het ontstaat door slechte vis en bespoten granen. Ook wordt gezegd dat vullingen van de tandarts teveel lood en kwik kunnen bevatten. Dan is er nog een vaccinatie met de stof Thimersol erin (waardoor de vaccinatie langer goed blijft), die tot een teveel aan lood of kwik kan leiden.
Vitamines
Veel vitamins hebben effect op de hersenen. De belangrijksten zijn choline en B6.
- Choline noemden we net al als belangrijke voedingsstof bij de aanmaak van acetylcholine, dat communicatie met de hersenen mogelijk maakt.
- Vitamine B-6 is een noodzakelijk goed om verschillende neurotransmitters te reguleren. Oestrogeen bevat B6 dus kan dit belangrijk zijn voor vrouwen die de pil slikken.
Cafeïne
Technisch gesproken is cafeïne geen voedingsstof maar het heeft zeker wel effect op de hersenen. Mensen die regelmatig koffie drinken weten dit, maar ook thee- of coladrinkers kennen dit fenomeen, evenals mensen die veel chocolade eten. Het duidelijkste effect van cafeïne is een scherpheid en verbeterd prestatievermogen.
Voeding kan een grote rol spelen in hersenactiviteit. Bloedsuiker kan bijvoorbeeld veel zeggen over hersenactiviteit. Ook de mate waarin het lichaam voedingsstoffen opneemt is belangrijk voor de hersenen.
Van de auteur: Sommige mensen kunnen verslaafd raken aan cafeïne. Anderen krijgen er de kriebels van of worden overactief. Dit kan dus averechts werken. Voor deze mensen is het raadzaam om cafeïne uit hun leven te bannen. Over het algemeen is het beter om op lichaam en geest te rekenen in plaats van op een middeltje.