In een vorig artikel heb ik besproken wat vrije radicalen zijn en wat antioxidanten hierin kunnen betekenen. Daaruit is duidelijk geworden dat het belangrijk is voor je gezondheid om antioxidanten te eten, om je lijf zo gezond mogelijk te houden. Maar een logische vraag na het laatste artikel is: Hoe ontstaan vrije radicalen?
Zuurstof is een vrije radicaal!
Het zal je wat vreemd in de oren klinken, maar zuurstof is ook een vrije radicaal. Het element zuurstof bevat twee atomen, met ieder maar één elektron. Deze atomen zullen zich bij intreden in het lichaam gedragen als vrije radicalen en een elektron afgeven of stelen, om op deze manier weer in balans te komen. Maar hoe tegenstrijdig dit ook klinkt, dezelfde zuurstof beschermd je ook tegen de kettingreactie van de vrije radicalen. Maar deze bescherming is alléén optimaal als de zuurstof in de juiste verhouding aanwezig is.
Zodra de concentratie zuurstof te hoog is, of juist veel te laag, zullen direct kettingreacties van vrije radicalen gaan ontstaan. Bijvoorbeeld bij het blokkeren van de ademhaling, of het stoppen van de bloedtoevoer, zullen de vrije radicalen binnen een paar minuten hun verwoestende en meestal fatale werk doen.
Zuurstof en onverzadigd vet = vrije radicalen!
Iedereen weet dat zuurstof een reactie kan ontketenen wat we beter kennen als roesten. In de wetenschap noemen we dit oxidatie. Oxidatie vindt ook plaats in het lichaam, en tijdens dit proces ontstaan veel vrije radicalen.
Eén van de voedingsstoffen die erg gevoelig is voor oxidatie is vet. Geoxideerd vet wordt ranzig. Helaas is het gezonde onverzadigde vet het meest gevoelig voor oxidatie. Onverzadigd vet zit ook met name opgeslagen in de hersenen en het ruggenmerg. Des te meer redenen om voldoende antioxidanten te eten, om de schade te beperken.
Topsporters: Hoe meer zuurstof je verbruikt, hoe meer vrije radicalen
Sporters gebruiken veel zuurstof om hun topprestaties te leveren, maar daarbij ontstaan ook meer reacties van vrije radicalen. Dit is ook precies de reden waarom topsporters zo veel groenten en fruit moeten eten, eventueel aangevuld met extra vitaminen en/of een antioxidantencomplex. Zodra er iets niet in orde is met de verhouding vrije radicalen en antioxidanten, merken topsporters dat onmiddellijk door onder andere de volgende symptomen:
- Het ontstaan van giftige melkzuren in de spieren. Hierdoor wordt de bloedstroom verminderd, waardoor weer krampen kunnen ontstaan.
- Kneuzingen en blauwe plekken zijn niks meer en niks minder dan hele snelle reacties van vrije radicalen. De lichaamscellen op die plek raken beschadigd, bloedvaatje gaan scheuren en het ijzer en koper in het bloed gaat oxideren in blauw, groen en geel.
UV-straling
Er zijn ook invloeden van buitenaf die je minder goed kunt controleren en beheersen. Omstandigheden die ook vrije radicalen in je lichaam vormen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan UV-straling (zelfs als je niet in de zon ligt!) Röntgenstraling en radioactieve straling. Ook de luchtvervuiling die je inademt is een belangrijke bron van vrije radicalen.
Vrije radicalen en het ontstaan van ziektes
Zodra er geen balans is tussen de hoeveelheid vrije radicalen en de hoeveelheid antioxidanten in je lichaam, kunnen de vrije radicalen gewoon hun gang gaan en de nodige schade aanrichten. Deze schade zal zich vooral manifesteren in de vorm van hart- en vaatziektes, artritis, diabetes, auto-immuunziekten, trombose en zelfs kanker.
Wil je weten hoe je je voorraad antioxidanten op peil kunt houden? Lees dan even het derde deel van deze special: antioxidanten
